AOW en polygamie; een goed huwelijk?

De Algemene Ouderdomswet (AOW) – Nederlands bekendste volksverzekering – regelt het verplichte collectieve ouderdomspensioen voor elke Nederlander. Of ja, je maakt in principe alleen aanspraak als je minstens 50 jaar in Nederland gevestigd bent. Maar een aanspraak kan bijvoorbeeld óók voortvloeien uit het Algemeen verdrag inzake sociale zekerheid tussen Nederland en Marokko (afgekort als NMV). Dit verdrag voorziet sinds 1 november 2004 onder meer in een zelfstandige aanspraak op AOW-pensioen voor gehuwde vrouwen, gebaseerd op huwelijkse tijdvakken.

De Rechtbank Amsterdam (28 juli 2020, ECLI:NL:RBAMS:2020:2925) werd onlangs geconfronteerd met een in Marokko woonachtige vrouw die, wijzend op het NMV, meende aanspraak te maken op AOW – nu zij van 1957 tot 1979 getrouwd was geweest met een in Nederland gevestigde man.

Maar wat bleek nu? De betreffende man was in deze periode óók getrouwd met een andere vrouw, en wel van 1955 tot 2006.

De vrouw ziet haar AOW-aanspraak in rook opgaan. De Sociale Verzekeringsbank heeft namelijk beleid gemaakt (ook) over de periode vóór 1 november 2004, zo constateert de Rechtbank Amsterdam. Volgens dat beleid worden huwelijkse tijdvakken enkel toegekend aan de vrouw die op de datum van inwerkingtreding van het gewijzigde NMV (dus per 1 november 2004) bevoegd is zich vrijwillig te verzekeren. En dat is in het geval van polygamie alleen de eerste echtgenote!

Andere vrouwen, zoals de ‘tweede echtgenote’ in casu, kunnen alleen aanspraak maken op huwelijkse tijdvakken waarop de eerste echtgenote géén aanspraak kan maken. De Centrale Raad van Beroep heeft overwogen dat dit beleid niet onjuist of onredelijk is, omdat het toekennen van hetzelfde tijdvak van verzekering aan meer dan één echtgenote niet past binnen de systematiek van de AOW.

Oftewel: de Nederlandse wetgever en de Sociale Verzekeringsbank vinden polygamie in Nederland simpelweg niet samengaan met een (ongelimiteerde) aanspraak op AOW.

Het advies aan Marokkaanse vrouwen die aanspraak willen maken op een zelfstandig AOW-pensioen moet dan ook zijn: wees er op tijd bij! De vrouw in deze kwestie was immers, spijtig genoeg voor haar, twee jaar te laat getrouwd.

mr. Matthijs Reek