Verdelen of verevenen: het (fiscale) verschil

Het wettelijke kader voor de verdeling van pensioen bij scheiding wordt per 1 mei 1995 bepaald door de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps). Van 27 november 1981 tot en met 30 april 1995 werd pensioen bij scheiding verdeeld op grond van het Boon/van Loon-arrest. De datum van de echtscheiding bepaalt hierdoor het toepasselijke wettelijke kader. Dit heeft ook gevolgen voor de fiscale behandeling, zo volgt uit een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag. Wat was er precies aan de hand?

Feiten en omstandigheden

Eiser in kwestie is in 1992 gescheiden waardoor de verdeling van pensioen bij scheiding plaatsvindt volgens het Boon/van Loon-regime. Uit hoofde daarvan, heeft eiser aan zijn ex-partner in 2020 en 2021 pensioenbetalingen gedaan. Immers, bij een Boon/Van Loon-verdeling ontvangt de pensioengerechtigde de volledige netto pensioenuitkering en moet het deel van de ex-partner bruto uitbetalen. De Belastingdienst heeft in 2023 een aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen opgelegd over 2020 en 2021. Daarbij werd door de Belastingdienst rekening gehouden met het bedrag dat eiser in het kader van de pensioenverdeling aan zijn ex-partner heeft betaald, door dit aan te merken als een aftrekpost voor uitgaven van onderhoudsverplichtingen. Met ingang van 1 januari 2020 is het aftrektarief echter stapsgewijs verlaagd.

Geschil

De rechtbank buigt zich over de vraag of sprake is van een schending van het gelijkheidsbeginsel vanwege de aftrekbeperking. Dit aangezien een scheiding vóór 1 mei 1995 onder het Boon/van Loon-regime valt. De pensioengerechtigde (eiser) betaalt een deel van zijn pensioen aan zijn ex-partner. De pensioenuitkering is echter bij eiser belast, waardoor de doorbetaling kwalificeert als onderhoudsverplichting en dus als aftrekpost. Bij een scheiding op grond van de Wvps, betaalt een pensioenuitvoerder in beginsel het te verevenen pensioen direct aan de ex-partner (indien voldaan aan de voorwaarden van tijdige melding van de scheiding bij de uitvoerder). Hierdoor wordt de belastingplichtige dan niet tevens in de belastingheffing betrokken voor het deel van het pensioen dat toekomt aan de ex-partner. Hierdoor wordt deze belastingplichtige niet geraakt door de aftrekbeperking.

Beoordeling rechtbank

De onderhavige aftrekregeling is opgenomen in artikel 2.10 juncto artikel 6.1 Wet Inkomstenbelasting (Wet IB 2001). De rechtbank overweegt dat dit een wet in formele zin betreft. Hierdoor kan deze wet uitsluitend worden getoetst aan ieder verbindende bepalingen in verdragen en besluiten van volkenrechtelijke organisaties en aan rechtstreeks werkend Unierecht. De rechtbank (Rechtbank Den Haag 31 mei 2024) gaat vervolgens over tot een beoordeling en toetst of sprake is van ongelijke behandeling van gelijke gevallen (artikel 14 EVRM en artikel 26 IVBPR). De rechtbank overweegt dat niet iedere vorm van ongelijke behandeling verboden is. Alleen de vormen die als discriminatie worden beschouwd, doordat een objectieve en redelijke rechtvaardiging ontbreekt.

Volgens de rechtbank heeft de wetgever op fiscaal gebied een ruime beoordelingsvrijheid. Namelijk ter beantwoording van de vraag of gevallen voor toepassing van verdragsbepalingen als gelijk moeten worden beschouwd, of dat een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om die gevallen anders te regelen. Wanneer geen sprake is van een onderscheid op basis van aangeboren kenmerken, dient het oordeel van de wetgever te worden ‘geëerbiedigd’. Tenzij dit oordeel van de wetgever ‘van redelijke grond ontbloot is’, hetgeen niet snel kan worden aangenomen. De rechter dient het door de wetgever gemaakte onderscheid terughoudend te toetsen.

In dat kader overweegt de rechtbank dat artikel 2.10 Wet IB 2001 op zichzelf geen onderscheid maakt tussen belastingplichtigen. De uitgaven genoemd in dit artikel kunnen met ingang van 2020 slechts beperkt in aftrek worden gebracht. De rechtbank overweegt dat eiser wordt geconfronteerd met een hogere belastingdruk dan een belastingplichtige die geen uitgave heeft voor onderhoudsverplichtingen, doordat die scheiding plaatsvond onder het regime van de Wvps waardoor voor de ex-partner een vorderingsrecht jegens de pensioenuitvoerder is ontstaan.

In het geval van eiser wordt het gehele pensioen aan hem uitbetaald en dient hij het deel dat toekomt aan zijn ex-partner door te betalen. Dit bedrag kan dan als uitgave voor onderhoudsverplichting in aftrek worden gebracht. Bij een pensioenverevening conform de Wvps, wordt de pensioenuitkering in beginsel rechtstreeks door de pensioenuitvoerder aan de ex-partner voldaan. Mits binnen twee jaar melding is gedaan van de scheiding. Dan is van doorbetaling geen sprake, noch van een uitgave voor onderhoudsverplichting. De aftrekbeperking (met ingang van 2020) treft deze belastingplichtigen dan niet.

De rechtbank overweegt dat het regime van de Wvps aanzienlijk verschilt van de pensioenverdeling conform het Boon/van Loon-arrest. Hierdoor oordeelt de rechtbank dat géén sprake is van gelijke gevallen, ten opzichte van ex-partners gescheiden onder de Wvps óf het Boon/van Loon-regime. De rechtbank verklaart de verzoeken van eiser hierdoor ongegrond.

lees ook: Pensioen en echtscheiding; maak duidelijke afspraken over wat je wilt!

Conclusie

Het regime dat van toepassing is op de verdeling van pensioen bij scheiding, brengt ook fiscale gevolgen met zich mee. In ieder geval voor wat betreft de toepassing en behandeling van persoonsgebonden aftrekposten. Het is daarom van belang ook de (fiscale) pensioengevolgen bij scheiding in kaart te brengen. In het geval van een scheiding onder het regime van de Wvps (met ingang van 1 mei 1995) is deze uitspraak echter ook relevant. Namelijk wanneer géén tijdige melding van de scheiding bij de betrokken pensioenuitvoerders is gedaan. In dat geval is de andere ex-partner immers in beginsel gehouden zelf uitvoering te geven aan de afspraken omtrent pensioenverevening.

Informatie opvragen

Wil je meer weten over de aandachtspunten pensioen bij scheiding? Wij hebben het samengevat in een document. Vul hieronder het formulier in en u ontvangt het document per mail.