Pensioen en echtscheiding; maak duidelijke afspraken over wat je wilt!

Pensioen is bij echtscheiding vaak een ondergeschoven kindje. De kinderen, het huis, de bezittingen en schulden krijgen de eerste aandacht en pensioen volgt dan (of niet). Indien geen afspraken worden gemaakt, geldt in principe het wettelijke systeem, maar wat als je daarvóór gescheiden bent, of tot aanvullende afspraken wilt komen? Een aantal voorbeelden uit de recente jurisprudentie laten het belang van een duidelijke vastlegging maar weer eens zien.

Een teken van leven?

Rechtbank Noord-Holland moest zich uitlaten over de vraag of een man de aan zijn ex-vrouw te verrichten pensioenbetalingen kan opschorten omdat zij weigert een teken van leven te geven. Nadat partijen in 1994 zijn gescheiden hebben ze in 2017 een vaststellingsovereenkomst opgesteld over de rechten op pensioen van de vrouw. Hierin is expliciet de hoogte en de wijze van uitbetaling door de man overeengekomen. Vanaf augustus 2022 betaalt de man echter het pensioen van de vrouw niet meer. De vrouw vordert dit alsnog. De man vindt dat hij dit mag opschorten, omdat de vrouw niet het door hem gevraagde teken van leven geeft. Hoewel de kantonrechter begrijpt dat de man af en toe een levensteken verwacht, neemt dit de betalingsverplichting van de man niet weg en mag hij de betaling hiervan niet laten afhangen. Hij moet maandelijks blijven betalen.

Kan je 21 jaar wachten met je pensioenvordering?

Bij het Gerecht in Eerste Aanleg van Aruba ging het om de vraag of een vrouw 21 jaar na de echtscheiding, waarbij partijen niet over zijn gegaan tot verdeling van de gemeenschap en 17 jaar na pensionering nog verdeling van pensioen kan vorderen, of dat haar rechten dan zijn verwerkt. De man verweert zich (deels niet onderbouwd) door te stellen dat hij gedurende 17 jaar nog de hypotheek heeft betaald van de gezamenlijke woning net als de kosten van onderhoud en alimentatie. Hij heeft inmiddels een nieuw gezin en heeft zijn uitgaven afgestemd om zijn inkomsten. Hij hoefde niet te verwachten dat de vrouw nog aanspraak op pensioen zou maken. Het Gerecht oordeelt allereerst dat geen sprake is van verjaring. Voor rechtsverwerking is enkel tijdsverloop onvoldoende. Er moet sprake zijn van bijzondere omstandigheden op grond waarvan mocht worden aangenomen dat het recht niet meer geldend gemaakt zou worden, danwel sprake is van een onredelijke benadeling. Hiervan is geen sprake. Wel heeft te gelden dat op grond van de redelijkheid en billijkheid geen verplichting ontstaan tot het vanaf ingangsdatum van het pensioen alsnog moeten uitbetalen van pensioen. Deze verplichting gaat pas in vanaf het moment dat de vrouw aanspraak op pensioen heeft gemaakt, 2020 derhalve.

Houdt afstorting ook een eigen b.v. in?

Tot slot oordeelde Gerechtshof Den Haag over de afwikkeling van pensioen in eigen beheer. Partijen zijn in 2007 gescheiden. De man had pensioen in eigen beheer opgebouwd. In het echtscheidingsconvent zijn hierover afspraken gemaakt, waarbij is vastgelegd dat de vrouw recht heeft op afstorting. De vrouw is van mening dat zij op grond hiervan afstorting in een eigen b.v. kan vorderen. De man is van mening dat dit niet is afgesproken, mede gezien het overlijdensrisico. Bij een verzekeraar kan overeengekomen worden dat het kapitaal dan terugvloeit naar de b.v. van de man, bij een b.v. van de vrouw is dit niet mogelijk. Het is dan aan het Gerechtshof om het convenant uit te leggen. Dit moet aan de hand van het Haviltex-criterium; het gaat niet om wat letterlijk in de overeenkomst is neergelegd, maar om wat partijen over en weer uit elkaars verklaringen redelijkerwijs mochten afleiden. De bedoeling van partijen was het van elkaar losgekoppeld worden. Afstorting van pensioen bij zowel een verzekeraar als bij een eigen b.v. van de vrouw zorgt hiervoor. Temeer nu de vrouw in hoger beroep ook heeft aangeboden, afspraken te willen maken over het overlijdensrisico. Het is nu aan een deskundige om te bepalen om welk afstortingsbedrag het gaat.

Tot slot

De aangehaalde uitspraken laten maar weer eens het belang van een duidelijke vastlegging van de bedoeling van partijen bij scheiding zien. Het niet duidelijk vastleggen kan (vele jaren) later alsnog tot discussie tussen partijen leiden. Uiteraard is Gommer & Partners Pensioen Advocaten u graag van dienst bij het adviezen over en opstellen van pensioenafspraken bij scheiding!

Dit artikel is geschreven door mr Linda Evers MPLA

Datum van echtscheiding is van belang

De datum c.q. periode van echtscheiding is van belang, omdat de wetgeving in onderstaande periodes van elkaar verschillen.

• 27 november 1981 – 1 mei 1995
• 1 mei 1995 – 1 januari 2022
• vanaf 1 januari 2022

Vul onderstaand formulier in en wij mailen je het ‘Stappenplan pensioen bij echtscheiding’.