Pensioenverdeling van invloed op toekomstige financiële planning

Deelname aan een pensioenregeling wordt vaak gezien als een vervanging van het inkomen op de pensioendatum. De vervolgvraag is of dit dan voldoende is om in de financiële behoefte te voorzien. Een echtscheiding en daaruit voortvloeiende pensioenverdeling kan daarop van invloed zijn. In een recent arrest heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden zich uitgelaten over een afspraak uit 2005 tot pensioenverdeling na een scheiding in 1990.

Feiten en omstandigheden

Partijen waren in 1968 getrouwd op huwelijkse voorwaarden. Dit huwelijk werd in 1990 ontbonden. Gedurende het huwelijk heeft de man pensioen opgebouwd bij ABP. Partijen hebben bij de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden echter geen afspraken gemaakt over de pensioenverdeling. Nadat de ex-partners in 2005 beide de pensioengerechtigde leeftijd bereikten, is er gecorrespondeerd over het ABP-pensioen.

Naar aanleiding daarvan heeft ABP een formulier toegestuurd, waarmee het fonds kon worden gemachtigd een deel van het pensioen aan de vrouw over te maken. Partijen gingen uit van een verevening op basis van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Wvps). Deze wet is echter niet van toepassing op echtscheidingen vóór 1 mei 1995, waardoor in de machtiging werd verwezen naar het Boon-/Van Loon-arrest.  Desondanks hebben Partijen er in 2005 voor gekozen aan te sluiten bij de uitgangspunten en standaardverdeling van de Wvps, en is ABP gemachtigd deze verdeling uit te voeren.

In 2019 heeft de man de betaling van het pensioen stopgezet, mede wegens onvoorziene omstandigheden. De rechtbank heeft de man echter vervolgens veroordeeld tot het maandelijks verrichten van een betaling, nog te vermeerderen met indexaties.

Overweging Hof

De overeenkomst tussen Partijen kwalificeert volgens de man als duurovereenkomst voor onbepaalde tijd zonder opzeggingsregeling. De redelijkheid en billijkheid zouden meebrengen dat de man niet verder verplicht kon worden tot (gedeeltelijke) uitbetaling van zijn pensioen. De vrouw voert aan dat de man haar recht heeft gegeven op een deel van zijn pensioen. Daaraan zou vorm zijn gegeven door ABP te machtigen de pensioenverdeling uit te voeren. De vrouw stelt dat sprake is van een overeenkomst voor bepaalde tijd, namelijk tot haar overlijden. Een mogelijkheid tot opzegging zou daarnaast ontbreken, waarbij het definitieve karakter ook niet verenigbaar zou zijn met een opzegging (vanaf overweging 4.1.).

Volgens het Hof is sprake van een duurovereenkomst voor bepaalde tijd, namelijk tot het overlijden van de vrouw. Doordat in de overeenkomst niet is voorzien in een mogelijkheid tot opzegging en dit ook niet uit de wet volgt, oordeelt het Hof dat de overeenkomst niet kan worden opgezegd.

Daarnaast is volgens het Hof geen sprake van onvoorziene omstandigheden, op grond waarvan de overeenkomst kan worden ontbonden. Daartoe overweegt het Hof onder andere dat het aan de man was om rekening te houden met de omstandigheden dat hij ooit gelet op zijn leeftijd moest stoppen met het bedrijf, pensioen ging ontvangen en zijn inkomen mogelijk zou dalen. De man heeft volgens het Hof onvoldoende aangetoond dat zijn financiële omstandigheden dusdanig waren verslechterd dat de vrouw redelijkerwijs geen ongewijzigde voortzetting van de pensioenverdeling mocht verwachten (vanaf overweging 4.4.).

Ook het beroep van de man op wilsgebreken wordt afgewezen. Zakelijke afwikkelingen waaronder de pensioenverdeling horen volgens het Hof immers bij het proces van scheiden (vanaf overweging 4.9 e.v.).

Conclusie

Bij life-events zoals een echtscheiding, maar bijvoorbeeld ook arbeidsongeschiktheid, is het van belang rekening te houden met de gevolgen daarvan voor de toekomstige financiële planning. Dit om te voorkomen dat je op de pensioendatum geconfronteerd wordt met een verlies aan inkomen of andere onvoorziene omstandigheden. Het is in het geval van echtscheiding van belang om de afspraken duidelijk vast te leggen en de aanspraken én verplichtingen over en weer vast te stellen. Aan de hand daarvan kan immers een gedegen financiële (toekomst)planning worden gemaakt. Hierover kan Gommer & Partners u uiteraard adviseren.

Dit artikel is geschreven door mr Suus van Ingen