Toelichting WTP is onduidelijk

Op 30 maart 2022 verscheen de memorie van toelichting (MvT) op de Wet Toekomst Pensioenen (WTP). Het document maakt de wettelijk kader van de WTP inzichtelijker, maar vele fronten behoeven de nodige uitwerking. In deze bijdrage staat keuzebegeleiding centraal.

Enkele woorden vooraf

Het valt vanuit de advocatuur op dat wanneer men over het tweede pijler pensioen procedeert, de discussie niet enkel op een cijfermatige discussie ziet, maar ook algemene privaatrechtelijke leerstukken worden betrokken. Het gaat dan om zorgplichten van professionele partijen, de juridische waarde van overzichten, gerechtvaardigd vertrouwen en (eenzijdige) wijzigingsbedingen. Niet zelden worden pensioenzaken voortgezet tot aan de Hoge Raad.

Het is dan ook verontrustend dat niet alleen alle jurisprudentie niet is gecodificeerd in de WTP, maar ook dat opvattingen vanuit de rechtspraak niet in de toelichting besproken worden. Bij bespreking van voornoemde onderwerpen wordt hier nader op ingegaan.

Informatie WTP

In hoofdstuk 9 van de MvT worden de informatievoorschriften onder de WTP besproken. De informatie zal correct, duidelijk en evenwichtig moeten zijn. Inhoudelijk moet deze informatie toezien op de premie, de bestemming daarvan, de omvang van het persoonlijke pensioenvermogen en de omvang van gemeenschappelijke solidariteitsreserves, als ook de beleggingsresultaten. Hierbij is een slotzin: “De specifieke invulling van de informatiebepalingen wordt in lagere wetgeving nader bepaald.”[1]

Bij wie ligt nu de verantwoordelijkheid voor onjuiste informatie?

Op die vraag valt geen antwoord terug te vinden. Uitgangspunt is dat de sociale partners verantwoordelijk zijn voor de inhoud van de pensioenregeling, de pensioenuitvoerders voeren enkel uit. Pensioenuitvoerders zullen deelnemers via een digitaal portaal wel de mogelijkheid moeten bieden om binnen de pensioenregeling keuzes te kunnen maken. Hiermee kan de deelnemer dan zijn persoonlijke pensioendoelstelling nastreven. Benadrukt wordt echter dat het risico van onvoldoende pensioenopbouw bij de deelnemer zelf ligt.

De vraag borrelt dan op: in hoeverre is de pensioenuitvoerder gehouden om te zorgen dat zowel de keuzebegeleiding als de keuzeopties afdoende zijn voor het daadwerkelijk realiseren van een adequate pensioenopbouw? Uit de MvT volgt: “Een suboptimale keuze of een combinatie van suboptimale keuzes kan leiden tot een te grote en onomkeerbare achteruitgang in de hoogte van de pensioenuitkering.”[2]

Keuzebegeleiding

Er valt niet terug te lezen hoe het informeren door de pensioenuitvoerder zal (moeten) voldoen in het kader van de geïnformeerde keuze van een consumenten. Het (Europees) consumentenrecht en het pensioenrecht zijn op dit punt juist nader tot elkaar gegroeid. Onder de Richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken wordt als maatstaf aangehouden dat de gemiddelde consument redelijk geïnformeerd, omzichtig en oplettend is. Toch wordt hier ruimte gelaten om op nationaal niveau deze maatstaf bij te schaven.

‘Keuzebegeleiding’ zal echter een open norm zijn die strekt tot de verplichting van pensioenuitvoerders om zich zodanig in te spannen dat een adequate keuze door deelnemers gemaakt kan worden. Het is jammer dat de samenhang van deze rechtsregimes niet wordt toegelicht, want de open norm van keuzebegeleiding is niet nader ingevuld onder het mom dat de norm zich hiermee sneller kan ontwikkelen. Het is de vraag of de wetgever zich bewust is dat dergelijke norm zich in de rechtspraak over de jaren heen al(lang) heeft ontwikkeld. Bovendien zal het jammer zijn als tussen pensioenuitvoerders onderling verschillen ontstaan over de invulling van de open norm. Kijk bijvoorbeeld naar het begrip ‘partner’ in het kader van nabestaandenpensioen. Hier is het codificeren van dat begrip juist voortgekomen uit de wens om onderlinge verschillen in uitleg/reikwijdte te voorkomen.

Dit artikel is geschreven door mr. M.K.A. van Slagmaat voor onze business partner HR-Kiosk. 

[1] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/03/30/memorie-van-toelichting-wet-toekomst-pensioenen, p. 128.

[2] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/03/30/memorie-van-toelichting-wet-toekomst-pensioenen, p. 129.